ΕΚΘΕΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ

ΕΚΘΕΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΙΔΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας από την ίδρυσή της θέτει το θέμα των παιδικών σταθμών στην αιχμή του δόρατος στις διεκδικήσεις της και αγωνίζεται για Κρατικούς, Δημόσιους, Δωρεάν, Σύγχρονους και Ασφαλείς Βρεφονηπιακούς Σταθμούς. Καθώς τόσο η γυναίκα όσο και ο άντρας έχουν δικαίωμα στη δουλειά, ο παιδικός σταθμός αποτελεί αναντίρρητη ανάγκη για τη σύγχρονη οικογένεια. Παράλληλα όμως είναι αναγκαίοι και για τη σωστή ψυχοσωματική ανάπτυξη του παιδιού και την ομαλή κοινωνικοποίησή του. Αυτό το κείμενο στοχεύει στην πιο ολοκληρωμένη εξέταση του θέματος, στην ανάδειξη των προβλημάτων και των αιτιών τους καθώς και στην προβολή των διεκδικήσεων και των στόχων πάλης.

Κάθε χρόνο χιλιάδες παιδιά μένουν έξω από τους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς, σε όλη τη χώρα, τόσο λόγω ανεπάρκειας των δημοτικών παιδικών σταθμών σε κτίρια, εξοπλισμό, στελέχωση, και των κριτηρίων που αποκλείουν την πρόσβαση σε παιδιά λαϊκών οικογενειών, της λειψής χρηματοδότησης.

Τα τελευταία χρόνια το πρόβλημα που αφορά τους παιδικούς σταθμούς έχει γίνει εκρηκτικό. Οι κυβερνήσεις, στο όνομα της οικονομικής καπιταλιστικής κρίσης, σταθερές στις κατευθύνσεις της Ε.Ε. και υπηρετώντας τα συμφέροντα των μονοπωλιακών ομίλων, σπρώχνουν όλο και πιο βαθιά στη φτώχεια και στην ανέχεια τις λαϊκές οικογένειες μέσα από τις απολύσεις, τις μειώσεις μισθών, την ακρίβεια, τη φορολογία, μέσα από τις ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις. Παράλληλα, συρρικνώνουν και εμπορευματοποιούν τους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς και γενικότερα κάθε κοινωνική δομή.

Οι δημοτικοί παιδικοί σταθμοί, παρά τα προβλήματα στη λειτουργία τους (τροφεία, προσωπικό με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, δεν καλύπτουν το σύνολο των αιτήσεων) αποτελούν σημαντική κοινωνική υπηρεσία για τις λαϊκές οικογένειες. Η ΟΓΕ παραμένει σταθερή στη θέση της ότι οι παιδικοί σταθμοί πρέπει να αποτελούν ευθύνη του κράτους, με κεντρικό σχεδιασμό σε ότι αφορά την επάρκεια, το παιδαγωγικό πρόγραμμα, την ασφάλεια, τη διατροφή, τη σύνθεση του προσωπικού και τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

Η σπουδαιότητα των πρώτων παιδικών χρόνων είναι τεράστια για την ψυχοσωματική εξέλιξη του ανθρώπου.Κατά τη βρεφική ηλικία (0-2 ετών) αναπτύσσεται η αισθησιοκινητική» σκέψη. Αυτή η σκέψη χρησιμεύει για την επιβίωση και την προσαρμογή στο περιβάλλον. Σημαντικό ρόλο στην διαδικασία αυτή παίζουν οι αισθήσεις και η ικανότητα της κίνησης που αποκτά το βρέφος, άρα και η ποικιλία και καταλληλότητα των ερεθισμάτων. Το στάδιο της προ-λογικής νόησης (2-6 ετών) καλύπτει τη νηπιακή ηλικία, όπου το παιδί μαθαίνει να χρησιμοποιεί τη γλώσσα και να αναπαριστά τα αντικείμενα με εικόνες και λέξεις. (Πιαζέ, Θεωρία της γνωστικής ανάπτυξης). Πέρα από τις βιολογικές διαδικασίες, η πορεία ανάπτυξης καθορίζεται και από το κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον στο οποίο αναπτύσσεται το παιδί. (Βιγκότσκι, «Σκέψη και Γλώσσα»).

Μαζί με την οικογενειακή διαπαιδαγώγηση οφείλουμε να φροντίζουμε και την προσχολική αγωγή.

Με τον όρο προσχολική αγωγή περιγράφεται η γνωσιακή και κοινωνική εκπαίδευση που δίδεται στον άνθρωπο πριν την υποχρεωτική εκπαίδευση, με την φοίτηση του παιδιού στα προσχολικά ιδρύματα. Η ικανοποίηση των βασικών αναγκών του παιδιού είναι καθοριστικός παράγοντας για την αποστολή της προσχολικής αγωγής. Το παιδί της προσχολικής ηλικίας χρειάζεται ποσότητα και ποιότητα εμπειριών για να αναπτύξει τις κάθε μορφής ικανότητες του, να γνωρίσει τον εαυτό του, το κοινωνικό και φυσικό σύνολο που το περιβάλλει και να αναπτύξει δημιουργική σχέση μαζί τους. Για το σκοπό αυτό χρειάζονται και υπάρχουν τα προσχολικά ιδρύματα.

ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ

Η ανάγκη της οικογένειας για παιδικό σταθμό υπήρχε πολλά χρόνια πριν. Αρχικά την ευθύνη για τη λειτουργία την είχε το Υπουργείο Υγείας και υπήρχε διαχωρισμός σε παιδικούς σταθμούς Υπ. Υγείας, ΙΒΣΑ (Ίδρυμα Βρεφονηπιακών Σταθμών Αττικής), ΠΙΚΠΑ (Πατριωτικό Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας και Αντίληψης), ορισμένοι σε δήμους και ιδιωτικοί.

Τα υπαρκτά προβλήματα αποτέλεσαν τον μανδύα, για την εφαρμογή της πολιτικής της ΕΕ και των τότε κυβερνήσεων στην Ελλάδα. Μέσα από τον «Καποδίστρια», ο οποίος ολοκληρώθηκε την περίοδο 1997-2001 είχαμε το καθολικό πέρασμα των παιδικών σταθμών στους δήμους, με κοινή απόφαση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΣΥΝ και τη σύμφωνη γνώμη της ΚΕΔΚΕ (Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας). Το κύριο χαρακτηριστικό ήταν η απαλλαγή του κράτους από την άμεση χρηματοδότηση, η επιβολή τροφείων και η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, με την κεντρική χρηματοδότηση να έρχεται μόνο ως αρωγός (ή τιμωρός) του επιχειρηματικού κόστους. Τα προβλήματα μπροστά στις λαϊκές οικογένειες, τα ίδια τα παιδιά και τους εργαζόμενους στους παιδικούς σταθμούς πολλαπλασιάστηκαν και επιδεινώθηκαν.

Συγκεκριμένα, από το 2001 που η ευθύνη για τους παιδικούς σταθμούς πέρασε στους ΟΤΑ χωρίς τους απαραίτητους πόρους, δημιουργήθηκε μείζον πρόβλημα στις λαϊκές οικογένειες καθώς υποχρεώνονται, μέσα στην ανεργία και τη φτώχεια που τις μαστίζει, να πληρώνουν τροφεία στους σταθμούς και να καταφεύγουν στους ιδιωτικούς σταθμούς αφού ποτέ οι θέσεις δεν επαρκούσαν για όλα τα παιδιά. Παράλληλα έγινε και η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων των εργαζομένων στους παιδικούς σταθμούς.

Αργότερα είχαμε (επί υπουργίας Γιαννάκου-ΝΔ) την κίνηση της κυβέρνησης για την καθιέρωση του ενός χρόνου υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής, χωρίς να υπάρχουν οι αναγκαίες υποδομές για να φιλοξενηθούν όλα τα νήπια. Μια τέτοια απόφαση οδήγησε σε υπερφόρτωση των δημόσιων νηπιαγωγείων και αποτέλεσε βούτυρο στο ψωμί των ιδιωτικών παιδικών σταθμών οι οποίοι είναι μεν πολυάριθμοι αλλά μερικοί προσφέρουν υπηρεσίες αμφίβολης ποιότητας.

Πριν λίγα χρόνια η ΚΕΔΚΕ στην πρότασή της προς την κυβέρνηση για νέο κανονισμό λειτουργίας των παιδικών σταθμών ζητούσε να απαλλαγεί από 3 «βαρίδια»:

1. Από το να υπάρχει συγκεκριμένη αναλογία αριθμού παιδιών - παιδαγωγικού προσωπικού και το συνυπολογισμό ηλικίας και χώρου.

2. Από τον έλεγχο του Δημοτικού Συμβουλίου στην επιβολή και το ύψος των τροφείων στους γονείς.

3. Από το 6ωρο που είχε κατακτήσει το παιδαγωγικό προσωπικό και έτσι ώστε να ανοίξει ο δρόμος για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας και την παράταση λειτουργίας των Π.Σ. χωρίς υποδομές, μετατρέποντας τους σε ιδρύματα «ανοικτού» τύπου (πάλι στο όνομα παιδιών και γονιών).

Στην ουσία η ΚΕΔΚΕ, διαμορφώνοντας το νέο κανονισμό λειτουργίας των παιδικών σταθμών, μετέτρεψε τις υπηρεσίες τους σε εμπόρευμα χωρίς ουσιώδη παιδαγωγικό – κοινωνικό χαρακτήρα. Με το περιτύλιγμα για τη δήθεν εξυπηρέτηση της εργαζόμενης μητέρας πέρασαν την ευέλικτη μορφή απασχόλησης, την κατάργηση του ωραρίου και τις νέες μορφές εργασιακών σχέσεων, όπου ο/η παιδαγωγός, είναι αδύνατον να προσφέρει τα μέγιστα για τη διαμόρφωση και προετοιμασία του βρέφους – παιδιού.

Οι εναπομείναντες σε λειτουργία παιδικοί σταθμοί στους δήμους της Αττικής, αλλά και στους υπόλοιπους δήμους στη χώρα μας, όλο και περισσότερο στηρίζουν τη χρηματοδότησή τους σε ευρωπαϊκά προγράμματα με ημερομηνία λήξης. Οι δημοτικές αρχές που στηρίζονται από τα κόμματα του ΠΑΣΟΚ, της ΝΔ, της ΔΗΜΑΡ και του ΣΥΡΙΖΑ συνέδραμαν σε αυτήν την καταστροφική πορεία. Προώθησαν την αποκέντρωση, την επιχειρηματική - ανταποδοτική λειτουργία, γονάτισαν με χαράτσια την λαϊκή οικογένεια.

Η κυβέρνηση σήμερα δίνει το τελικό χτύπημα στις όποιες δημόσιες κοινωνικές υποδομές έχουν απομείνει και ετοιμάζει το πλαίσιο, ώστε να τελειώσουν με την επιστημονική φροντίδα των βρεφών και των νηπίων, να κάνουν φύλλο και φτερό όλο το δίχτυ προστασίας, έτοιμο να παραδοθεί στους κερδοσκόπους, αφού περάσει από μια σειρά πειράματα αυτοδιαχείρισης, «κοινωνικών επιχειρήσεων», ΜΚΟ, κι ό,τι άλλο εφεύρουν Ευρωπαϊκή Ένωση και κυβέρνηση. Αυτό σημαίνει εμπορευματοποίηση των αναγκών του παιδιού και της λαϊκής οικογένειας, υποβάθμιση πέρα για πέρα των υπηρεσιών στο παιδί, παιδαγωγικό πλαίσιο και πρόγραμμα μακριά από κάθε βάση επιστημονικής στήριξης και κοινωνικό έλεγχο με αντίστοιχα αποτέλεσμα στην κοινωνικοποίηση του παιδιού. Επίσης, πεδίο ελεύθερο για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ

Α. Είδη παιδικών σταθμών

Α) Δημοτικοί, ως ΝΠΔΔ

Β) Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (δες υποσημείωση 1)

Γ) Ιδιωτικοί

Δ) Άλλα είδη κέντρων προσχολικής αγωγής, όπως το Πρότυπο Εθνικό Νηπιοτροφείο στην Καλλιθέα. Το κέντρο αυτό με 101 χρόνια λειτουργίας, που καλύπτει οικογένειες που δεν μπορούν να συντηρήσουν τα παιδιά τους, κινδυνεύει με «λουκέτο», αφού και αυτή η «κουρεμένη» κρατική επιχορήγηση έχει κολλήσει μεταξύ υπουργείου Εργασίας και Περιφέρειας.

Ε) Σταθμοί για παιδιά με ειδικές ανάγκες, είτε αμιγώς για προσχολική αγωγή είτε για ένα φάσμα ηλικιών που περιλαμβάνουν και την προσχολική. Πχ υπάρχουν:

• Ίδρυμα Κοινωνικής Εργασίας Χατζηπατέρειο Κέντρο Αποκατάστασης Σπαστικών Παιδιών, Κοινωφελής Οργανισμός Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα για παιδιά ηλικίας 2-9 ετών.
• «Θεοτόκος» ΝΠΙΔ για παιδιά με αυτισμό, που περιλαμβάνει προνήπιο, νηπιαγωγείο και δημοτικό. Επιχορηγείται από το κράτος, λαμβάνει δωρεές και συμμετοχή από τα ασφαλιστικά ταμεία των γονέων.
• Κάποια ειδικά δημόσια σχολεία περιλαμβάνουν και νηπιαγωγείο. Επίκεινται περικοπές στις υπηρεσίες ή κλείσιμο για κάποια από αυτά.
• Ιδιωτικά που περιλαμβάνουν και υπηρεσίες για προσχολική ηλικία.

Με τους σταθμούς της κατηγορίας Δ και Ε δεν θα ασχοληθούμε στη σημερινή έκθεση. Νομίζουμε όμως ότι χρειάζεται άμεσα να ασχοληθούμε ειδικά και με αυτούς.

Το παρόν κείμενο επικεντρώνεται στους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς. Νομίζουμε ότι και αυτό το θέμα χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση, πχ κατά πόσο υπάρχουν και άλλα είδη ιδρυμάτων προσχολικής αγωγής.

Β. Χρηματοδότηση

• Σήμερα υπάρχει ένα ελάχιστο κονδύλι από τον κρατικό προϋπολογισμό, πράγμα που αποκαλύπτει και την πολιτική βούληση των κυβερνήσεων και των κομμάτων που υποστηρίζουν αυτή τη θέση. Συμπληρώνονται από την τσέπη των γονιών με κλιμακούμενα προς τα πάνω κονδύλια για τροφεία.
• Οι δημοτικοί παιδικοί σταθμοί χρηματοδοτούνται από κονδύλια του δήμου, ο οποίος αποφασίζει στην κατάρτιση του ετήσιου προϋπολογισμού του, το ποσό που μπορεί να διαθέσει.
• Με το πρόγραμμα «Εναρμόνιση Οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής» της ΕΕΤΑΑ (Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης) με κονδύλια του ΕΣΠΑ από την ΕΕ. Το ΕΣΠΑ δεν χρηματοδοτεί παιδικούς σταθμούς αλλά παιδιά. Χρηματοδοτεί τη φοίτηση παιδιών σε δημοτικούς, και σε ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς, με προϋποθέσεις. Οι αιτήσεις γι’ αυτό το πρόγραμμα γίνονται από τους γονείς που χρειάζεται να πληρούν ορισμένα κριτήρια και, έγκειται στην ΕΕΤΑΑ να εγκρίνει ή να απορρίψει την αίτηση. Για το 2013-14 θα διατεθούν €150.000.000 για 60.000 θέσεις. Το πρόγραμμα έχει λήξει, απλά μετέφεραν κονδύλια του ΕΣΠΑ.

Τόσο για τους δημοτικούς σταθμούς όσο και για την ένταξη στο πρόγραμμα της ΕΕΤΑΑ απαιτείται πλήθος δικαιολογητικών, γεγονός που αποκλείει πολλές περιπτώσεις παιδιών όπως επίσης προκαλεί σύγχυση και ανασφάλεια στους γονείς.

Γ. Υλικοτεχνική υποδομή

Αν και δεν έχουμε συγκεκριμένη αριθμητική εικόνα ως προς τις ανάγκες, ούτε ανά περιοχή ούτε συνολικά, είναι σίγουρο ότι οι δομές και το προσωπικό δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες όλων των λαϊκών οικογενειών. Επίσης, σοβαρότατο πρόβλημα υπάρχει και ως προς την ποιότητα-κατάσταση των δομών και του εξοπλισμού των σταθμών, π.χ. υπάρχουν σταθμοί που στεγάζονται σε διαμερίσματα, δεν έχουν αύλειο χώρο, προσφέρουν ανεπαρκή σε ποιότητα και ποσότητα σίτιση κλπ. (Επισυνάπτουμε σχετικό ερωτηματολόγιο για τους συλλόγους και τις ομάδες μας.)

Σαν τάση έχουμε συρρίκνωση των δομών, με το επιχείρημα είτε των ακατάλληλων κτιρίων πχ. Α΄Αθηνών είτε της έλλειψης προσωπικού. Εδώ είναι και το πιο κρίσιμο ζήτημα.

Δ. Εργαζόμενες /νοι στους σταθμούς

Το προσωπικό με αγώνες είχε κατακτήσει το σταθερό συνεχές 6ωρο. Από το 2011, όλο το προσωπικό στους παιδικούς σταθμούς εργάζεται με συνεχές 8ωρο. Αυτή η διάρκεια επιβλήθηκε στο όνομα της ισότητας των όρων εργασίας μεταξύ των εργαζομένων, θεωρώντας την εργασία των παιδαγωγών στους παιδικούς σταθμούς ως φύλαξη και όχι ως παροχή υπηρεσίας προσχολικής αγωγής. Ομως για τη δουλειά της παιδαγωγού σε παιδικό σταθμό, απαιτείται διαρκής οξυμένη προσοχή και εγρήγορση, προσφορά, φροντίδα και να ακολουθείται συγκεκριμένο αντίστοιχο της ηλικίας των παιδιών πρόγραμμα προσχολικής αγωγής. Αυτό το γεγονός αφορά και τα ίδια τα παιδιά και τις οικογένειες τους, καθώς σχετίζεται άμεσα με την ασφάλεια και με την ψυχική-κοινωνική εξέλιξη των παιδιών.

Ένα πολύ μικρό ποσοστό των εργαζομένων απασχολείται με μόνιμη σχέση εργασίας ή με σύμβαση αορίστου χρόνου. Η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων στους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς, τόσο οι παιδαγωγοί όσο και το βοηθητικό προσωπικό (μαγείρισσες, τραπεζοκόμοι, καθαρίστριες) έχουν προσληφθεί με Σύμβαση Ορισμένου Χρόνου (ΣΟΧ) είτε 11μηνη, 5μηνη, ακόμα και 2μηνη, είτε με μπλοκάκι. Σε αυτή την περίπτωση ο εργαζόμενος έχει να πληρώσει και κοινωνική ασφάλιση (ΤΕΒΕ).

Η ΟΓΕ και το ΠΑΜΕ έχουν επανειλημμένα εκφράσει την κάθετη αντίθεσή τους στις ελαστικές μορφές εργασίας, που εντείνουν το βαθμό εκμετάλλευσης των εργαζομένων, ισοπεδώνουν μισθούς και δικαιώματα, ανακυκλώνουν την ανεργία και εγκλωβίζουν τον άνεργο-εργαζόμενο σε μια κατάσταση αναμονής. Υπάρχουν λοιπόν συνεχώς συμβάσεις που λήγουν, που δημιουργούν από τη μια την αγωνία στον εργαζόμενο και από την άλλη προβλήματα στο παιδί που έχει να αντιμετωπίσει εναλλαγή προσώπων με τα οποία χρειάζεται να έχει μια σταθερή σχέση. Είναι προφανές ότι αυτή η κατάσταση δημιουργεί αβεβαιότητα, ανασφάλεια και δυσχεραίνει τόσο τη διάθεση και την απόδοση του εργαζόμενου όσο και την ψυχική διάθεση και ισορροπία του παιδιού.

Οι συνθήκες εργασίας είναι σκληρές και εξοντωτικές λόγω και της αύξησης των παιδιών ανά εργαζόμενο.

Το εγχείρημα με τον εθελοντισμό, που αναφέραμε πιο πάνω, είναι σίγουρο ότι θα ανοίξει επικίνδυνους δρόμους για την εκτεταμένη υλοποίηση τέτοιας μορφής εργασίας από εργαζόμενους μετά το ωράριό τους, με πρόσχημα το γεγονός του οικονομικού αδιεξόδου που αντιμετωπίζουν οι δήμοι. Επιπλέον, θα λειτουργήσει εκβιαστικά προς τους συμβασιούχους που παραμένουν στην εργασία τους με δικαστικές αποφάσεις και εργάζονται στον τομέα των βρεφονηπιακών σταθμών, οι οποίοι ελπίζοντας την ανανέωση των συμβάσεων τους ενδεχομένως να υποκύψουν και να δεχθούν να εργαστούν ακόμα και κάτω από αυτές τις συνθήκες.

Η ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ο στόχος της συγκυβέρνησης ΝΔ – ΠΑΣΟΚ αλλά και των προηγούμενων κυβερνήσεων, στο όνομα της καπιταλιστικής ανάπτυξης, είναι η ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση και αυτής της δομής πρόνοιας, μέσα από την Τοπική Διοίκηση. Η κυβέρνηση εφαρμόζει και η τοπική Διοίκηση αποδέχεται, τη μείωση της χρηματοδότησης στους Δήμους χωρίς να υπολογίζουν τις ανάγκες των νέων ζευγαριών των λαϊκών οικογενειών και των παιδιών τους.

Σε εξέλιξη βρίσκεται ο στόχος της δημιουργίας Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων και στο χώρο των παιδικών σταθμών καθώς και η πρωτοβουλία της ΚΕΔΕ και κατεύθυνση της κυβέρνησης ώστε να μειωθεί το κόστος ανά παιδί όπως προπαγανδίζουν. Το μέτωπο των συνεταιριστικών επιχειρήσεων το στηρίζουν οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ ως διέξοδο απέναντι στις απολύσεις και το κλείσιμο των Δήμων.

Προσπαθούν να μας πείσουν ότι για να βγούμε από την κρίση πρέπει οι εργαζόμενοι να κάνουμε θυσίες, ότι οι γονείς πρέπει να αναλάβουν με διάφορους τρόπους την πληρωμή των συμβασιούχων (π.χ. μέσα από την αύξηση των τροφείων) για να παραμείνουν τα παιδιά μας στο σταθμό.

Υπάρχουν διοικήσεις κάποιων δήμων που έχουν επιχειρήσει να επιστρατεύσουν τον «εθελοντισμό» για να αντιμετωπίσουν την υποστελέχωση των σταθμών. Για παράδειγμα, τον περασμένο Σεπτέμβριο στην Αθήνα η δημοτική αρχή και η διοίκηση του Δημοτικού Βρεφοκομείου σε σχετική επιστολή ζήτησαν από όλους τους εργαζόμενους του δήμου που βρίσκονται σε διοικητικές και άλλες θέσεις (φύλακες, τραπεζοκόμες, καθαρίστριες) να δουλέψουν ως εθελοντές στους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς, στη διάρκεια του ωραρίου τους και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα έως ότου προσληφθούν νέοι συμβασιούχοι.

Μια τέτοια απαίτηση είναι απαράδεκτη για τους ίδιους τους εργαζόμενους που ουσιαστικά καλούνται να προσφέρουν πλήρη εργασία χωρίς αμοιβή, αλλά και για τα παιδιά που δεν έχουν το κατάλληλο εξειδικευμένο παιδαγωγικό προσωπικό. Η έννοια της φύλαξης αντί για προσχολική αγωγή είναι το εργαλείο για επιβολή των αντιλαϊκών πολιτικών περικοπής παροχών και δικαιωμάτων. Γενικότερα οι εθελοντές δεν μπορούν να διασφαλίσουν μόνιμες υπηρεσίες, αφού ανά πάσα στιγμή και για οποιοδήποτε λόγο μπορεί να αποφασίσουν να διακόψουν τη συμμετοχή τους. Ακόμα και στην περίπτωση που όσοι αποχωρούν αντικαθίστανται από νέους, η συχνή αλλαγή στα πρόσωπα αναφοράς αποτελεί αρνητικό στοιχείο για την ψυχολογική ανάπτυξη και την αγωγή των βρεφών και των νηπίων.  

Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ), αντί να διεκδικεί τη χρηματοδότηση από το κράτος των δημοτικών κοινωνικών δομών, (ιδιαίτερα τώρα που, με πρόσχημα την κρίση, η χρηματοδότηση από χρόνο σε χρόνο υφίσταται τραγική μείωση) ώστε να ανταποκριθούν στο σύνολο των αναγκών, υιοθέτησε την Ευρωενωσιακή και κυβερνητική λύση της εξεύρεσης εναλλακτικών τρόπων χρηματοδότησης των δήμων. Εμφανίζουν ως λύση στο πρόβλημα τη σύσταση Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (υποσημείωση 1) από άνεργους βρεφονηπιοκόμους, καθαρίστριες και γενικά όποια ειδικότητα αφορά τη λειτουργία ενός παιδικού σταθμού, ακόμα και από γονείς. Στο πλαίσιο αυτό ο δήμαρχος Καλλιθέας πρότεινε στους συμβασιούχους του δήμου του να προχωρήσουν στη σύσταση επιχείρησης για τη λειτουργία παιδικών σταθμών. Ανάλογες δηλώσεις έχει κάνει και ο δήμαρχος Αθηναίων, Γ. Καμίνης στους απολυμένους του δήμου του. Ο δήμαρχος Ιλίου προχώρησε παραπέρα, κάνοντας πράξη την εγγραφή κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης που ίδρυσαν 9 απολυμένοι, στο Μητρώο Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας του υπουργείου Εργασίας. Το επιχείρημα είναι να φιλοξενηθούν περισσότερα παιδιά στους παιδικούς σταθμούς του δήμου, τα οποία δεν είναι δυνατόν να εξυπηρετηθούν εξαιτίας της μη έγκρισης του απαραίτητου προσωπικού. Στόχος είναι να μειώσουν το εργασιακό κόστος, να λειτουργούν οι κοινωνικές δομές χωρίς να θεωρούνται υποχρέωση του Δήμου, κλπ. ή του κράτους. Να σημειώσουμε ότι οι εργαζόμενοι στην επιχείρηση που συστήθηκε στο δήμο Ιλίου θα εργάζονται με δελτίο παροχής και θα πληρώνουν ΤΕΒΕ. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης πραγματοποίησε εκπαιδευτικά σεμινάρια σε συνεργασία με Κοινωνικές Επιχειρήσεις για τη στελέχωση των παιδικών σταθμών. Όμως, μέσα από λίγες ώρες «εκπαίδευσης» δεν μπορεί να αποκτηθεί η γνώση που απαιτείται για παροχή ποιοτικής προσχολικής αγωγής. Ούτε αποτελεί λύση να κλείνουν οι παιδικοί σταθμοί που κρίνονται ανεπαρκείς και μετά να λειτουργούν ως κοινωνικές επιχειρήσεις με εμπορική ιδιότητα.

Στο Δήμο Χαλανδρίου ιδρύθηκε και λειτουργεί αυτοδιαχειριζόμενος από τους γονείς παιδικός σταθμός σε διαμέρισμα με ελάχιστο ανειδίκευτο προσωπικό και εθελοντική δουλειά των γονιών σε βοηθητικές υπηρεσίες.

Αυτές οι μέθοδοι ουσιαστικά συνεπάγονται τη μετατροπή του μόνιμου χαρακτήρα μίας σειράς κρατικών δωρεάν ποιοτικά αναβαθμισμένων κοινωνικών υπηρεσιών που έχουν ανάγκη οι λαϊκές οικογένειες σε εκ περιτροπής υποβαθμισμένη, στοιχειώδους φύλαξης υπηρεσία που θα παρέχεται έναντι αμοιβής.

Στην πραγματικότητα όλα αυτά σημαίνουν ότι δίνεται σε ένα μέρος των δημοτών η ευκαιρία να επιβιώσουν προσωρινά, εμπορευόμενοι τις κοινωνικές ανάγκες των υπολοίπων. Στη πορεία βέβαια, αργά η γρήγορα θα συναντήσουν καλοθελητές ιδιώτες, έτοιμους να γίνουν ιδιοκτήτες των παιδικών σταθμών.

Στα πλαίσια αυτής της πολιτικής έχουμε:

Κατάργηση-συρρίκνωση νομικών προσώπων

Κατόπιν σχετικού εγγράφου του Υπουργείου Εσωτερικών, ζητήθηκε από τους δήμους να αποστείλουν, μέχρι το τέλος του Μαΐου 2013, στοιχεία που αφορούν τους εργαζόμενους στα νομικά πρόσωπα των ΟΤΑ, δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου. Οι δημοτικοί παιδικοί σταθμοί αποτελούν νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ). Στόχος φαίνεται να είναι η κατάργηση, συρρίκνωση και συγχώνευση νομικών προσώπων των ΟΤΑ σε όλη τη χώρα, αλλά και η κατάρτιση λίστας κινητικότητας και διαθεσιμότητας των εργαζομένων σ' αυτά. Να μην ξεχνάμε ότι η κατάργηση νομικών προσώπων των δήμων, και ιδιαίτερα παιδικών σταθμών, θα επιφέρει απολύσεις σε εργαζόμενους που στην πλειοψηφία τους είναι γυναίκες, εδραίωση των συνεταιριστικών επιχειρήσεων.

Μείωση προσλήψεων

Το ΑΣΕΠ δεν εγκρίνει παρά ελάχιστες προσλήψεις, ακόμα και με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, με αποτέλεσμα το προσωπικό στους παιδικούς σταθμούς, τόσο σε παιδαγωγούς όσο και σε βοηθητικό προσωπικό, να μην επαρκεί να καλύψει ακόμα και τον αριθμό των παιδιών που τα υπάρχοντα κτίρια και ο εξοπλισμός τους θα μπορούσαν να εξυπηρετήσουν.

Αύξηση των κριτηρίων για την επιλογή των αιτήσεων

Τα κοινωνικοοικονομικά κριτήρια που τίθενται στην επιλογή των αιτήσεων για εγγραφή, σε πολλούς δήμους αποκλείουν τους άνεργους γονείς και κυρίως τις άνεργες μητέρες με την αιτιολογία, ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στους εργαζόμενους, γιατί πρέπει να έχουν κάπου να αφήσουν τα παιδιά τους όταν βρίσκονται στην εργασία τους. Κατ’ αυτή την έννοια αποκλείονται και τα παιδιά όσων εργάζονται με αδήλωτη εργασία (μετανάστες και έλληνες). Π.χ. η οικογένεια του μικρέμπορου, του βιοτέχνη αποκλείεται, γιατί η γυναίκα αδυνατεί να αποδείξει ότι βοηθά να κρατηθεί το μαγαζί ή η οικογενειακή επιχείρηση. Η μετανάστρια μάνα βρίσκει την πόρτα κλειστή, αφού είτε δεν έχει την απαραίτητη άδεια παραμονής ή νομιμοποίηση ή, αν δουλεύει είναι κυρίως με μαύρη εργασία. Επίσης, τα οικονομικά κριτήρια αφήνουν έξω από τους σταθμούς παιδιά από οικογένειες «μικρομεσαίου» εισοδήματος που, σε συνθήκες οξυμένης κρίσης, δυσκολεύονται να πληρώσουν τα δίδακτρα στους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς ακόμα και στους δημοτικούς γι΄αυτό αυξήθηκαν φέτος οι αιτήσεις στην ΕΕΤΑ που μέσω αυτού του προγράμματος δεν πληρώνουν οι γονείς τροφεία. Επιπλέον, να λάβουμε υπόψη μας ότι για τα κριτήρια αυτά το κύριο δικαιολογητικό είναι η φορολογική δήλωση, η οποία όμως εμφανίζει την οικονομική κατάσταση της οικογένειας για το προηγούμενο έτος, οπότε δεν περιλαμβάνει αλλαγές που ενδεχομένως να προέκυψαν στο μεταξύ, όπως μείωση εισοδήματος ή απόλυση. Έτσι λοιπόν αυτή την περίοδο, που οι νέοι γονείς αναζητούν μια θέση για τα παιδιά τους στους παιδικούς σταθμούς, πολλά από αυτά τα παιδιά έχουν ήδη αποκλειστεί.

Επίσης, υπάρχουν ειδικοί όροι για μετανάστες στο ύψος των τροφείων, το ύψος των οποίων σε πολλές περιπτώσεις είναι υψηλότερο από αυτό των Ελλήνων στην αντίστοιχη εισοδηματική κλίμακα

Να επισημάνουμε ότι οι γονείς που αδυνατούν να πληρώσουν τα δίδακτρα αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο να διωχθούν τα παιδιά τους από το σταθμό ή το «χρέος» τους να πάει στην εφορεία. Σε κάποιους Δήμους της Αττικής απορρίπτουν τις αιτήσεις εγγραφής, αν τον προηγούμενο χρόνο οι γονείς δεν είχαν πληρώσει όλα τα τροφεία. Πρόβλημα επίσης είναι ότι σε μια σειρά Δήμων κρίνονται κάθε χρόνο τα παιδιά και αυτό είναι απαράδεκτο για τα παιδιά.

Κατάργηση επιδομάτων

Το πρόβλημα οξύνεται περισσότερο όταν καταργούνται τα επιδόματα του ΙΚΑ στα νέα ζευγάρια για παιδικό σταθμό των παιδιών τους, αφού ο κανονισμός του ΕΟΠΥΥ δεν προβλέπει τέτοιες παροχές.

Τα προνήπια παραπέμπονται από τα νηπιαγωγεία στους παιδικούς σταθμούς

Με εντολή του Υπουργείου Παιδείας, δεν γίνονται εγγραφές προνηπίων στα νηπιαγωγεία, γιατί τα τμήματα θα υπολογιστούν με βάση τα νήπια, λόγω των συγχωνεύσεων και της μείωσης των εκπαιδευτικών. Αυτό σημαίνει ότι θα κληθούν οι παιδικοί σταθμοί να περιλάβουν και αυτά τα προνήπια.

ΓΙΑ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΑΥΓΗΣ

Η Χρυσή Αυγή έχει βγει με ανακοίνωση αλλά και δράση σε γειτονιές ώστε να εκδιώχνουν από τους παιδικούς σταθμούς τα μεταναστόπουλα. Τον Οκτώβριο του ’12 είχε ζητήσει οι δήμοι να δώσουν τα ονόματα των παιδιών μεταναστών που φιλοξενούνται στους παιδικούς σταθμούς. Τη στάση της αυτή σιγοντάρουν η κυβέρνηση και τα αστικά κόμματα με στοχοποίηση των μεταναστών ως υπαίτιων για την κατάντια του λαού, με ανοχή στις βιαιοπραγίες της φασιστικής οργάνωσης και με συλλήψεις μεταναστών που καταγγέλλουν ξυλοδαρμό τους.

Η στάση του νεοναζιστικού μορφώματος της «Χρυσής Αυγής» συνάντησε την αντίδραση και της ΟΓΕ καθώς, σύλλογοι και ομάδες της πραγματοποίησαν εξορμήσεις σε μια σειρά παιδικούς σταθμούς, συζήτησαν με εργαζόμενους και γονείς. Στην ανακοίνωσή της, η ΟΓΕ απαίτησε από τους Δήμους να μη δώσουν τέτοια στοιχεία ενώ κάλεσε και καλεί τις γυναίκες της εργατικής λαϊκής οικογένειας:

«Να αποκαλύψουν τους στόχους αυτού του φασιστικού μορφώματος και να μπλοκάρουν με κάθε τρόπο τους τραμπουκισμούς, τις επιθέσεις, αλλά και τις τάχα ανθρωπιστικές τους κινήσεις.

Να απομονώσουν τη "Χρυσή Αυγή" που με ρατσιστικές αθλιότητες προσπαθεί να φέρει σε αντιπαράθεση τους γονείς, αθωώνοντας τις πολιτικές που αφήνουν δεκάδες χιλιάδες παιδιά έξω από την προσχολική αγωγή.

Να μη δεχτούν ούτε την "αλληλεγγύη", ούτε χρήματα, ούτε τρόφιμα από τους φασίστες.

Να γίνουν ασπίδα προστασίας για τα παιδιά των μεταναστών στους παιδικούς σταθμούς».

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΟΓΕ

Οι βρεφικοί και παιδικοί σταθμοί αποτελούν αναγκαιότητα για τη σωστή διαπαιδαγώγηση και η ομαλή εξέλιξη και ανάπτυξη του παιδιού ειδικά στα μεγάλα αστικά κέντρα. Δεν αποτελούν μόνο μέτρο διευκόλυνσης της γυναίκας αλλά και του πατέρα για εργασία. Η ευθύνη ανήκει αποκλειστικά στο κράτος, σε ότι αφορά την υλικοτεχνική υποδομή, τη χρηματοδότηση, τη στελέχωση, τις συνθήκες εργασίας του προσωπικού, το πρόγραμμα, τη σίτιση, δηλαδή την επάρκεια και ποιότητα.

Η προσχολική αγωγή είναι δικαίωμα κάθε παιδιού, αποτελεί λαϊκή ανάγκη και δεν κάνουμε βήμα πίσω από αυτό. Η ΟΓΕ, το ριζοσπαστικό μαχητικό γυναικείο κίνημα, ενώνει τη φωνή της με τις γυναίκες του καθημερινού μόχθου, με τα νέα ζευγάρια που έχουν δικαίωμα τα παιδιά τους να πηγαίνουν σε σύγχρονους δωρεάν κρατικούς σταθμούς. Δεν έχουμε αυταπάτες ότι όλα αυτά μπορούν να υλοποιηθούν στα πλαίσια του σημερινού εκμεταλλευτικού συστήματος. Έχουμε επισημάνει τις αιτίες των προβλημάτων στους παιδικούς σταθμούς, αλλά και τους υπαίτιους. Έχουμε τονίσει ότι το πρόβλημα των παιδικών σταθμών δεν αφορά μόνο τις γυναίκες αλλά τη λαϊκή οικογένεια και εργατικό - λαϊκό κίνημα. Για αυτό, σαν ζωτικό κομμάτι της κοινωνικής συμμαχίας παλεύουμε όλοι μαζί, όχι μόνο για την επίλυση των καθημερινών προβλημάτων, αλλά και για τη δημιουργία των προϋποθέσεων για την εφαρμογή συνολικά μιας πολιτικής που θα ικανοποιεί όλες τις σύγχρονες ανάγκες της λαϊκής οικογένειας.

Απέναντι στην απάτη των «κοινωνικών επιχειρήσεων» του καπιταλισμού, στην προωθούμενη φθηνή «κοινωνική εργασία» και στον υποτιθέμενο «κοινωνικό έλεγχο» σηκώνουμε ψηλά στην πάλη μας τον πραγματικά ριζοσπαστικό στόχο της κοινωνικοποίησης των μονοπωλιακών επιχειρήσεων, των υπηρεσιών.

Παλεύουμε για να γίνει ιδιοκτησία του λαού ο τεράστιος πλούτος που οι ίδιοι οι εργαζόμενοι και εργαζόμενες παράγουν στο πλαίσιο μιας κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας προς όφελος των εργαζομένων που το τιμόνι της εξουσίας θα έχει ο ίδιος ο λαός. Εκεί μπορεί να υπάρξει και πραγματικός εργατικός έλεγχος.

Οι ανάγκες των παιδιών και των οικογενειών μας δεν μπορεί να αποτελούν εμπόρευμα. Η πολιτική της ΕΕ και της συγκυβέρνησης για περικοπή των κοινωνικών παροχών θα μας βρει απέναντί της στο δρόμο του αγώνα.

ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ

Για τη χρονιά που μας έρχεται τα προβλήματα θα οξυνθούν καθώς:

Παιδικοί σταθμοί έχουν κλείσει ή συρρικνώθηκαν, το προσωπικό δεν φτάνει, οι συμβάσεις πολλών εργαζομένων έχουν λήξει ή λήγουν, πολλοί είναι απλήρωτοι. Τα κονδύλια ανά παιδί έχουν μειωθεί. Αυτό σημαίνει: πολλά παιδιά εκτός παιδικών σταθμών, υποβαθμισμένο φαγητό, λειψή καθαριότητα και θέρμανση, έλλειψη αναλώσιμων υλικών και βέβαια τροφεία που οι γονείς δεν μπορούν να πληρώσουν. Ήδη πολλοί χρωστάνε και απειλούνται από τις δημοτικές αρχές ότι τα παιδιά τους θα «πεταχτούν» έξω.

Με δεδομένο το τσάκισμα των λαϊκών εισοδημάτων και δικαιωμάτων, θα υπάρξει μεγαλύτερη στροφή προς τους δημοτικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς. Οι αιτήσεις την περασμένη χρονιά ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο και αυτό αναμένεται να συνεχιστεί και φέτος. Χιλιάδες παιδιά έμειναν την περσινή χρονιά εκτός παιδικών σταθμών. Φέτος αναμένεται να είναι ακόμα περισσότερα.

Οι σύλλογοι και οι ομάδες της ΟΓΕ καλούμε εργαζόμενες και άνεργες μητέρες, τις εργαζόμενες στους βρεφονηπιακούς σταθμούς, να αγωνιστούν μαζί μας, με κάθε τρόπο που θα επιβάλουν οι ανάγκες. Να διεκδικήσουμε :

• Αποκλειστικά Κρατικούς – Δημόσιους – Δωρεάν - Σύγχρονους και Ασφαλείς Παιδικούς Σταθμούς.
• Κατάργηση των τροφείων. Χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό.
• Κτιριακή επάρκεια, καταλληλότητα, υποδομή, αξιοποίηση της δημοτικής ή κρατικής περιουσίας.
• Ενιαίο φορέα προσχολικής αγωγής που να ανήκει στο Υπουργείο Παιδείας, με ενιαίο παιδαγωγικό πρόγραμμα.
• Να μην κλείσει κανένας παιδικός σταθμός.
• Να γίνουν δεκτά όλα τα παιδιά που έχουν κάνει αίτηση, χωρίς όρους και προϋποθέσεις
• Κάθε παιδί Ελληνίδας ή μετανάστριας να έχει μια θέση σε βρεφονηπιακό σταθμό
• Σίτιση επαρκή σε ποσότητα και ποιότητα
• Προσωπικό σταθερό και μόνιμο, επαρκές, άρτια εκπαιδευμένο και διαρκώς επιμορφούμενο με ευθύνη του κράτους.
• Καμιά απόλυση. Προσλήψεις μόνιμου προσωπικού όλων των ειδικοτήτων και μονιμοποίηση όλων των εργαζομένων.
• Αφορολόγητο πετρέλαιο και φυσικό αέριο στους παιδικούς σταθμούς

Στα παραπάνω αιτήματα οι δήμαρχοι θα προβάλουν το ζήτημα της έλλειψης πόρων. Εμείς προβάλλουμε την άρνηση να διεκδικήσουν αγωνιστικά τα χρωστούμενα από το κράτος και τη χρηματοδότηση για τη λειτουργία των παιδικών σταθμών.

Κανένας εφησυχασμός. Καμιά αναμονή. Τα δικαιώματα των παιδιών μας είναι ευθύνη μας.